Lusławice

LEGENDA O GROBOWCU FAUSTA SOCYNA

Lusławice - wieś położona w dolinie Dunajca w obrębie "Kotliny Zakliczyńskiej". Według legendy założycielem wsi miał być rycerz Lusław - członek rodu Lubowlitów - Ogniwów. Lusławice są związane z tradycjami ariańskimi. W 1565 roku powstał tu zbór ariański, a wkrótce potem szkoła i drukarnia. Jeszcze przed przybyciem do Lusławic, Faustyna Socyna - włoskiego teologa, uczonego i zarazem przywódcy Arian, odbywały się tu synody i zjazdy ariańskie.
Kiedy Socyn został zaatakowany przez sfanatyzowaną młodzież krakowską pragnącą utopić go w Wiśle, schronił się do Igołomii, następnie do Lusławic. Znalazłszy tu poparcie rodziny Taszyckich - właścicieli Lusławic, zamienił je w żywy ośrodek arianizmu. Odwiedzali go tutaj inni przywódcy ariańscy: Piotr Stryjeński, Stanisław Lubieniecki, Jonas Szlichting i inni. Po śmierci Socyna w 1604 roku, Piotr Stryjeński, na kamiennej płycie nagrobkowej kazał wyryć słowa: "Chi semina virtu raccoglie fama. E vera fama supera la morte !" (Kto sieje cnotę - ten zbiera sławę. A prawdziwa sława przeżywa śmierć!). Niszczony w czasie klęsk żywiołowych oraz przez fanatyków nagrobek Socyna w Lusławicach zyskał już swoją legendę. Najpierw służący za nagrobek czterograniasty kamień ciosowy został wywrócony, a następnie - jak mówi podanie okolicznego ludu - zwłoki Socyna i pochowanego z nim jego zięcia zostały wykopane i wyrzucone do Dunajca, zaś nagrobna kamienna płyta z napisem, którą niełatwo było zniszczyć, została poszczerbana siekierami. Zniszczono również cmentarz arian, jego teren został zaorany i dziś nie wiadomo w którym był miejscu.
Grobowca Socyna nie udało się jednak zniszczyć zupełnie, gdyż - jak mówi miejscowa legenda - ilekroć wynoszono kamień z grobowca, dwie czarne postacie zjawiały się nocą i kamień wracał na swoje miejsce. Staraniem wyznawców arianizmu w roku 1933 ufundowano nowe mauzoleum Socyna w parku lusławickim, według projektu Adolfa Szyszko-Bohusza. Tu właśnie znajduje się płyta ze wspomnianym napisem.